กฤษณะ สุกันตพงศ์ เขียน
ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในจีน (BIC)
สถานกงสุลใหญ่ ณ นครหนานหนิง

เขตปกครองตนเองกว่างซีจ้วงเป็น “ประตูบานแรก” ของการนำเข้าผลไม้จากอาเซียนสู่ตลาดจีน โดยเฉพาะผลไม้เวียดนาม และผลไม้ไทย และเป็น “ช่องทาง” ที่ผลไม้จีนออกไปตลาดอาเซียนเช่นกัน

“ปี 2567 ผลไม้จากอาเซียนที่นำเข้าผ่านด่านในเขตฯ กว่างซีจ้วงมีปริมาณเกือบ 2.5 ล้านตัน คิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 1/3 ของผลไม้จากอาเซียนที่เข้าสู่ประเทศจีน”

ที่ผ่านมา ประเทศจีนพบปัญหาด้านมาตรฐานและคุณภาพของผลไม้สดที่นำเข้าจากอาเซียนบ่อยมากขึ้น โดยเฉพาะประเด็นความปลอดภัยของอาหาร (สารปนเปื้อน และแมลงศัตรูพืช) คุณภาพไม่เป็นมาตรฐานเดียวกัน ราคาผันผวน รวมถึงปัญหาการสวมสิทธิ์/ย้อมแมวขาย

ในงานประชุมว่าด้วยการพัฒนาอุตสาหกรรมจีน-อาเซียน และงานจับคู่ธุรกิจผลไม้กว่างซี ที่จัดขึ้นเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 2568 ที่นครหนานหนิง เขตฯ กว่างซีจ้วง ได้มีการประกาศมาตรฐานการกำหนดคุณภาพสินค้าผลไม้จากอาเซียน จำนวน 2 ฉบับ ในทุเรียน และมังคุด เพื่อกำหนดแนวทางและสร้าง “บรรทัดฐานกลาง” ด้านคุณภาพสินค้า

มาตรฐานดังกล่าวเป็นข้อริเริ่มของทางการกว่างซี โดยกรมการเกษตรและชนบทเขตฯ กว่างซีจ้วง ได้มอบหมายให้รัฐวิสาหกิจส่วนกลาง China Certification & Inspection Group หรือ CCIC (中国中检广西公司) สาขากว่างซี สมาคมธุรกิจผลไม้กว่างซี (广西水果行业协会) และผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้อง ร่วมกันยกร่าง “มาตรฐานการคัดคุณภาพผลไม้อาเซียนนำเข้าในทุเรียน” (ASEAN imported fruit-quality grading of durian) และ “มาตรฐานการคัดคุณภาพผลไม้อาเซียนนำเข้าในมังคุด” (ASEAN imported fruit-quality grading of mangosteen)

ตามรายงาน มาตรฐาน 2 ฉบับดังกล่าวจัดทำขึ้นโดยอาศัยประสบการณ์จริงด้านการตรวจสอบและทดสอบสินค้าเกษตรเพื่อการบริโภค การควบคุมและตรวจสอบคุณภาพ และการศึกษาวิจัยด้านมาตรฐานในผลไม้จากอาเซียน และอิงกับมาตรฐานที่เกี่ยวข้องของประเทศจีน รวมทั้งยังเทียบเคียงกับมาตรฐานของประเทศสมาชิกอาเซียน รวมถึงข้อมูลจำนวนมากด้านการตรวจทดสอบทางวิทยาศาสตร์และการสำรวจตลาด ไม่ว่าจะเป็นทุเรียนหมอนทองของไทย ทุเรียนมูซังคิงของมาเลเซีย รวมถึงมังคุดของไทยและอินโดนีเซีย

ทุเรียน : แบ่งเป็น 3 เกรด คือ เกรดคัดพิเศษ (เกรด AA) / เกรดหนึ่ง (เกรด A) และเกรดสอง (เกรด B) โดยใช้ “กลิ่น รูปทรง สีเปลือก ตำหนิบนเปลือก จำนวนพู รสสัมผัส ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้ (Soluble Solids) และอัตราส่วนที่รับประทานได้” เป็นเกณฑ์

มาตรฐานฯ ได้ระบุลักษณะทั่วไปว่า… ทุเรียนจะต้องเป็นผลทุเรียนที่สมบูรณ์ สะอาด ปราศจากแมลง รอยเชื้อรา และสิ่งปนเปื้อนอื่น ๆ ไม่บูดเน่า ขึ้นรา ไม่มีกลิ่นแปลกปลอม ผลทุเรียนต้องไม่แตก ระดับความสุกพอเหมาะสำหรับการขนส่งและจำหน่ายผลสด เนื้อทุเรียนต้องไม่แข็งเป็นไต ไม่มีลักษณะของทุเรียนไส้ซึมและทุเรียนเต่าเผา (เมล็ดสีน้ำตาล/ดำ)

มังคุด : แบ่งเป็น 3 เกรดเช่นกัน คือ เกรดคัดพิเศษ (เกรด AA) / เกรดหนึ่ง (เกรด A) และเกรดสอง (เกรด B)  โดยใช้ “ผิวเปลือก สีเปลือก เนื้อมังคุด ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้ (Soluble Solids) และอัตราส่วนที่รับประทานได้” เป็นเกณฑ์

มาตรฐานฯ ได้ระบุลักษณะทั่วไปว่า… นอกจากมังคุดจะต้องมีลักษณะสอดคล้องตามข้อกำหนดมังคุดสด (GB/T 51625) แล้ว เนื้อมังคุดจะต้องมีสีขาวหรือขาวนวล ไม่เปลี่ยนสี มีกลิ่นหอมเฉพาะของมังคุด ไม่มีอาการผลแข็ง ผลไม่เหี่ยวฝ่อ ไม่มีจุดด่าง ไม่มีรอยแตก ด้านนอกไม่มีน้ำเกาะผิดปกติ ยกเว้นน้ำที่เกิดขึ้นหลังการแช่เย็น

มาตรฐานฯ ได้กำหนดเกณฑ์การคัดคุณภาพตามขนาด (Size grading) เป็น 3 ขนาด ดังนี้

นอกจากนี้ มาตรฐานฯ ยังได้กำหนดวิธีการตรวจทดสอบ ข้อกำหนดเกี่ยวกับบรรจุภัณฑ์ การตรวจสอบย้อนกลับ (Traceability) วิธีการขนส่งและการเก็บรักษา โดยจะต้องเป็นไปตามข้อกำหนด/มาตรฐานแห่งชาติที่เกี่ยวข้อง เช่น มาตรการตรวจสอบและกักกันในผลไม้นำเข้า มาตรฐานสินค้าเกษตรทุเรียนและมังคุด (NY/T 1437, GB/T 41625) ข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องกับปริมาณสารปนเปื้อนในอาหารและสารเคมีเกษตรตกค้างในอาหาร (GB 2762 และ GB 2763) มาตรฐานบรรจุภัณฑ์ (GB/T 6543, GB/T 4892, GB/T 5737, GB 4806.7, GB43284, GB/T 191, NY/T 1778) ข้อกำหนดทั่วไปของระบบตรวจสอบย้อนกลับ (GB/T 38158) และวิธีการทดสอบปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้ (NY/T 2637)

นายถาน ก้วนหนิง (Tan Guanning/谭冠宁) รองประธานสมาคมธุรกิจผลไม้กว่างซี เปิดเผยว่า มาตรฐานดังกล่าวเป็นครั้งแรกที่เชื่อมโยงมาตรฐานการกำหนดคุณภาพที่แตกต่างกันของชาติสมาชิกอาเซียนกับความต้องการของตลาดจีนได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการสนับสนุนทางเทคนิคด้านการกำหนดคุณภาพ (grading) ในการซื้อขายทุเรียนและมังคุด

กว่างซีจะกระชับความร่วมมือเชิงลึกกับอาเซียนทั้งห่วงโซ่อุตสาหกรรม สร้างระบบหมุนเวียนแบบสองทางด้าน “ซื้อจากอาเซียน ขายทั่วจีน” และ “ซื้อจากทั่วประเทศ ขายให้อาเซียน” นายเหวย ปัว (Wei Bo/韦波) รองอธิบดีกรมการเกษตรและชนบทเขตฯ กว่างซีจ้วง ระบุว่า การเปิดตัวมาตรฐานการกำหนดคุณภาพผลไม้อาเซียนดังกล่าวจะช่วยผลักดันการเชื่อมโยงระบบการตรวจทดสอบ การคัดเกรด การตรวจสอบย้อนกลับ และการประสานความร่วมมือด้านการให้บริการทางศุลกากร (ได้รับ 3 สิทธิพิเศษในการปฏิบัติพิธีการศุลกากร คือ สิทธิตรวจเอกสารก่อน สิทธิตรวจสอบสินค้าก่อน และสิทธิปล่อยสินค้าก่อน) เพื่อให้บรรลุเป้าหมายการตรวจปล่อยผลไม้คุณภาพสูงด้วยความรวดเร็ว ช่วยอำนวยความสะดวกทางการค้าผลไม้ระหว่างจีนและอาเซียน

ด้านเลขาธิการสมาคมการค้าธุรกิจเกษตรไทย-จีน (Thai-Chinese Agribusiness Association) ให้สัมภาษณ์ว่า ทุเรียน มังคุด และลำไย เป็นผลไม้ส่งออก 3 ชนิดหลักของไทย มาตรฐานดังกล่าวจะช่วยสร้างมาตรฐานด้านการค้าผลไม้ ผู้บริโภคได้บริโภคสินค้าที่มีคุณภาพมากยิ่งขึ้น

มาตรฐานดังกล่าวมีลักษณะที่คล้ายคลึงกับ “มาตรฐานสินค้าเกษตร” ในทุเรียนและมังคุดของกรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในชั้นนี้ บีไอซี ได้รับทราบข้อมูลจากสำนักงานศุลกากรหนานหนิงว่า มาตรฐานดังกล่าวเป็นเพียงแนวทางปฏิบัติที่ให้ความสำคัญด้าน “การคัดคุณภาพ” ของสินค้าเป็นหลัก ซึ่งไม่ได้เป็นมาตรการเชิงบังคับแต่อย่างใด ในส่วนของด่านศุลกากรมุ่งให้ความสำคัญการบริหารจัดการความเสี่ยงด้าน “อาหารปลอดภัย” ซึ่งปฏิบัติตามระเบียบข้อกำหนดของศุลกากรและมาตรฐานระดับประเทศ (GB standards) ที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะการตรวจสอบกักกันศัตรูพืชและสารต้องห้ามต่าง ๆ

อย่างไรก็ดี หน่วยงาน/ผู้ประกอบการส่งออกทุเรียนและมังคุดของไทยสามารถศึกษาเพื่อนำมาใช้ประกอบการบริหารจัดการในห่วงโซ่การผลิต ตั้งแต่การผลิต การคัดคุณภาพ การบรรจุหีบห่อ การขนส่งและโลจิสติกส์ ซึ่งจะช่วยสร้างความเชื่อมั่นด้านคุณภาพและความปลอดภัยให้กับ “ผลไม้ไทย” ในตลาดจีนได้มากยิ่งขึ้น

ข่าวนี้รวบรวมโดย ：SHUNNING HUANG